120 x 200 mm. – (Biblioteka : Kultura i istorija). – Tiraž 200.
…
Istraživanje nije išlo samo klasičnim bilježenjem pisanih dokumenata, već su pomoću drugih srodnih nauka i disciplina napravljeni veliki pomaci. Već je Konstantin Jireček u svom radu Hrišćanski element u topografskoj nomenklaturi balkanskih zemalja uočio značaj toponima za ubiciranje kultova. Njegov posredni uticaj se dubljim proučavanjem može primjetiti u knjizi Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskog jezika, I, II, III, 1971‒1973 lingviste Petra Skoka. Za istražvanja hagionimije značajan je rad Valentina Putaneca, „Refleksi starodalmatoromanskoga pridjeva sanctus u onomastici obalne Hrvatske“, Slovo, br. 13, 1963. Posebnu pažnju izaziva studija Petra Šimunovića, Istočnojadranska toponimija, nastala 1986. godine. Toponomastičkom gradom se dalje nastavio baviti Aleksandar Loma, gdje bi se izdvojio članak „Toponomastički tragovi latinskog hrišćanstva u unutrašnjosti prednemanjićke Srbije“, Istorijski glasnik, 1‒2, 1987. Za istoriju, posebno ikona i djelimično freskopisanja, nezaobilazno je izdvojiti studiju Ikone u Crnoj Gori Aleksandra Čilikova, predstavljene 2014. godine. Veliki značaj imaju brojne etnografske knjige i članci, čiji dio čini analiza vjerskog života.
Usljed objektivne okolnosti da su velikim dijelom crkve obnavljane za vrijeme knjaza Nikole, a da prije toga nemamo podataka o njima, u nekim regionima smo imali više informacija, a u drugim ih uopšte nijesmo imali. Za ovo doba (1860‒1910) knjiga Pedeset godina na prestolu Crne Gore Lazara Tomanovića predstavlja dragocjen istorijski izvor. Stoga je istoriji umjetnosti, arhitekturi i arheologiji ostavljeno više prostora da datira nastanak ili građevinski razvoj crkvenih objekata.
Ovim tekstom, na osnovu relevantne istorijske građe, pokušao sam da napravim studiju koja bi bila sinteza dosadašnjih istraživanja, ali i u određenoj mjeri metodološki pristup kojim se u ovom saznanju uključuju toponomastička proučavanja. Stoga bi dalja pažnja mogla biti fokusirana na izučavanje srednjovjekovnih toponima, iako već postoji studija Imenik geografskih naziva srednjovjekovne Zete, Gavra Škrivanića iz 1959. godine. Pored tekstualnog dijela, izdvojen je zaseban prostor za fotografije koje pokazuju poštovanje kulta, čime se nadopunjuje istorijska građa za ovu temu.
Autor (Iz Predgovora)
