Odlučujuća crnogorska vojna pobjeda protiv osmanlijske vojske u bici na Grahovcu odigrala se na današnji dan – 13. maja 1858. godine.
Pobjeda na Grahovcu imala je prelomni uticaj na buduće političke prilike u Crnoj Gori sticanjem značajnih teritorijalnih proširenja, a velike evropske sile su počele da se odnose prema Crnoj Gori kao suverenoj državi.
Potrebno je istaći zrelu i ispravnu odluku knjaza Danila da svoja zalaganja na diplomatskom planu ostvari na bojnom polju. Na taj način je knjaz Danilo Petrović Njegoš Crnoj Gori obezbijedio nezavisnost i oficijelno međunarodno priznanje, kao i definitivno razgraničenje između crnogorske i turskoosmanlijske države – podržano i potvrđeno od međunarodnog faktora. Istorijska je činjenica da je međunarodno priznanje i određivanje teritorijalnih granica Crne Gore bilo ključna politička osnova da na Berlinskoj mirovnoj konferenciji 1878. godine i de iure bude međunarodno legitimisana nezavisnost crnogorske države.
Pobjeda nad Turskom je izazvala veliku pažnju, i o njoj je sa simpatijama pisano u evropskoj štampi. Istovremeno je crnogorska vojna pobjeda postala i ozbiljan politički povod da se pokrene međunarodna inicijativa za teritorijanim razgraničavanjem između Knjaževine Crne Gore i Turske, što je rezultiralo Ambasadorskom konferencijom u Carigradu na kojoj su donešene završne odluke o razgraničenju. Protokolom sa Međunarodne ambasadorske konferencije je i de facto došlo do međunarodnog priznanja crnogorske državne nezavisnosti.
Grahovačka bitka se tako otjelotvorila u najveći istorijski spomenik slave crnogorskog junaštva u modernoj istoriji, zbog čega bi Bitku na Grahovcu 13. maja 1858. godine trebalo obilježavati kao državni praznik – Dan crnogorske pobjede.
Pobjeda na Grahovcu je sublimacija brojnih pobjeda crnogorske vojske nad osvajačima kroz istoriju i kruna slave crnogorskog oružja i hrabrosti. Crna Gora je ovom pobjedom označila period mira i razvoja države koja neće biti samo vojnički logor, već zemlja od prosperiteta i vladavine zakona.
Za Crnu Goru je nakon Grahovačke bitke nastupila nova era političke, kulturne i nacionalne emancipacije, kada je svojim snagama izborila mogućnost da se ravnopravno pridruži zajednici evropskih država. Dobici za Crnu Goru i za Crnogorce prilikom vladavine knjaza Danila Petrovića Njegoša postali su i savremeni državotvorni temelj, na kojem se nastavio nadograđivati i afirmisati međunarodni suverenitet zemlje.
Cilj uspostavljanja ovog praznika jeste jačanje kulta državotvornosti i nacionalnog jedinstva Crne Gore, koji treba da bude u funkciji jačanja istorijske svijesti crnogorskih građana. Nameće se potreba da se crnogorsko društvo kolektivno podsjeti pregnuća naših predaka i da ovim praznovanjem i simbolički gradimo nacionalno jedinstvo na temeljima koji svjedoče o našoj slavnoj istoriji i tradiciji. Dan crnogorske pobjede će dodatno afirmisati istorijsko pravo crnogorskog naroda na sopstvenu državu stečeno u vjekovnim borbama za slobodu.
Za Maticu crnogorsku
Ivan Jovović, predśednik
Podgorica, 13. maj 2025. godine
